De Isselse volksaard is getekend door de Isselse geschiedenis en de natuurlijke omstandigheden in Issel. Hoewel het niet eenvoudig is karaktertrekken aan een volk toe te dichten, zijn veel Isselse gewoonten en tradities zo typisch dat op basis daarvan de Isselse volksaard beschreven kan worden.
Algemeen[]
De Isselaars zijn een Noord-Europees volk, grotendeels van Germaanse origine. In doen en laten zijn er opvallende overeenkomsten mat de andere volkeren rond de Noordzee, met name met de Denen en de Nederlanders. De algemeen "noordelijke" hang naar soberheid en de behoefte aan een goede organisatie is ook de Isselaars niet vreemd.
De Isselaars zijn geen homogeen volk. De verschillende regio's hebben een uitgesproken karakters en de omgangsvormen kunnen per eiland verschillen. Deze regionale verschillen worden door de Isselaars zelf vaak benadrukt en spelen een rol in mopjes en clichés. Niet zelden worden de verschillen als veel groter aangevoeld dan ze werkelijk zijn.
Het Issels zelfbeeld[]
De Isselse keuken: simpel, sober, degelijk.
De Isselaars zien zichzelf als een nuchter, werklustig volk dat een hechte gemeenschap vormt en zich kan bedruipen zonder andere landen nodig te hebben. Als "typisch Isselse" eigenschappen worden nuchterheid, directheid en trouw aangevoerd. Het gevoel van saamhorigheid, of die nu op het eigen dorp, het eigen eiland of het vaderland betrekking heeft, is groot. De Isselaars voelen zich duidelijk verwant met de Scandinavische volkeren en in mindere mate met Nederlanders, Britten en Duitsers. Ook met Kronenburgers voelen de Isselaars, zowel om taalkundige als historische redenen, een sterke verwantschap.
Beschrijving van de Isselse volksaard[]
Maatschappelijke verhoudingen[]
De Isselse maatschappij is relatief egalitair. Vanouds leven de Isselaars in kleine gemeenschappen waar voor standsverschil geen ruimte is. Het Issels kent geen beleefdheidspronomen (vgl. Nederlands "u"). Ook tussen de geslachten zijn de verschillen naar verhouding klein. Hoewel Issel lang feodaal geweest is, was de afstand tot de adel nooit groot en lag de macht in de praktijk voor een groot deel bij de steden en de dorpsraden. De Isselse adel is zelf ook vrij egalitair opgebouwd: er is één grafelijke stand en daarboven staat de koning, en de koning fungeerde altijd min of meer als primus inter pares. Ook tegenwoordig is de afstand tussen burger en politiek vrij klein (niet zelden kleiner dan wenselijk: corruptie is in Issel een algemeen verschijnsel).
Gezag[]
De Isselaars zijn echte eilanders: eigen gereid, wars van betutteling en dus niet erg gediend van gezag. Dat betekent niet dat de Isselse maatschappij anarchistisch is: gezag bestaat er wel degelijk, maar de afstand tussen de gezagshebbende en de ondergeschikte is meestal erg klein. Meestal wordt er overlegd en is het de consensus die regeert, liever dan één leider. Ook de politie zal meestal proberen te overleggen voor er tot handelen wordt overgegaan. Er bestaat in Issel ook de einkeor ("eigenkeur"), hetgeen betekent dat politieagenten in een conflict kunnen bemiddelen en daarbij ook, als een rechter, een schikkingsvoorstel kunnen doen dat in principe bindend is. Dat er zo eigenlijk veel macht bij de individuele agent wordt gelegd, past in het Isselse idee van gezag: dat kan maar beter lokaal, "bekend" zijn, dan dat het van elders moet komen.
Positie van de vrouw[]
Vrouwen hebben in de Isselse samenleving dezelfde rechten als mannen. Wel zijn er nog steeds merkbare verschillen tussen mannen en vrouwen: vrouwen kiezen eerder voor verzorgende beroepen, mannen bekleden de hoogste functies in het bedrijfsleven, jongens komen vaker in aanraking met de politie en meisjes halen betere cijfers op school. In Issel wordt tegen deze verschillen vaak gelaten aangekeken. Ze horen er nu eenmaal bij. Van onderdrukking van de vrouw is in Issel eigenlijk geen sprake (individuele gevallen uitgezonderd). Issel heeft een lange geschiedenis als zeevarende natie (vooral koopvaardij als visserij); mannen waren vaak lang van huis. Issel kent hierdoor een matriarchale familiestructuur, waarin de moeder en de grootmoeder traditioneel een grote rol spelen, ook in de organisatie van het huishouden (bv. de financiën). Isselse vrouwen werkten ook vroeger vaak al gewoon mee in het bedrijf van hun man, of de vrouwen hielden samen het dorp draaiende als de mannen op zee waren. Deze geschiedenis heeft de Isselse maatschappij gevormd. De Isselse vrouwen kleden zich over het algemeen eerder praktisch dan elegant, al houden natuurlijk ook in Issel vrouwen gewoon van schoenen en mooie kleren. De kledingstijl verschilt hierin duidelijk van die in Zuid- en Oost-Europa, maar komt overeen met die in andere Noord-Europese landen.
Positie van minderheden[]
Onderling contact[]
Isselaars zijn niet afstandelijk. Mensen spreken elkaar over het algemeen gemakkelijk aan. In de trein is het heel gewoon om een praatje met een medereiziger te maken. Hoewel ieder zijn persoonlijke afwegingen zal maken, is het voor buitenlanders toch vaak verrassend hoe veel Isselaars over zichzelf en hun eigen leven vertellen, ook in het gesprek met een vreemde. Toch is het niet gebruikelijk om meteen erg persoonlijk te worden: in het begin van het gesprek kijkt men liefst de kat uit de boom. Fysiek contact is in Issel niet ongewoon: mensen kloppen elkaar gemakkelijk op de schouder, ook onbekenden. Kussen is wel alleen voorbehouden aan goede bekenden, maar anders dan in veel andere landen kussen bij ontmoetingen ook mannen elkaar vriendschappelijk op de wang.
Taal[]
Aanraking[]
Flexibiliteit[]
Traditie is belangrijk in Issel, en bier hoort daar zeker bij.
De Isselaars hebben altijd in kleine gemeenschappen geleefd waar de onderlinge verhoudingen hecht waren en trouw een belangrijke deugd. Isselaars zijn ook trouw aan tradities. Op veel vlakken is de Isselse maatschappij conservatief. Tradities worden bewust in stand gehouden en nieuwe modes worden vaak met argusogen bekeken. Xenofobie is ook het Isselse volk niet vreemd. Opvallend is dat xenofobie in Issel geen taboe is. Met het bedekkende woord earstfear wordt in Issel juist een goede eigenschap bedoeld: het is niet slecht om zaken die men voor het eerst tegenkomt te wantrouwen. Earstfear is wel iets anders dan echte vreemdelingenhaat. Wie na een betere kennismaking nog altijd afwijzend tegen het vreemde blijft staan wordt ook in Issel wel als onredelijk beschouwd. Earstfear is te vergelijken met "koudwatervrees".
Het verschijnsel earstfear[]
De maatschappij[]
De Isselse maatschappij is egalitair, maar dat betekent niet dat een strakke organisatie ontbreekt. Integendeel, de Isselse maatschappij is juist opvallend geordend. Isselaars leven nog steeds vooral in kleine gemeenschappen met een sterke sociale controle. Deze burina (buurten) hebben ook een politieke identiteit. Veel is in Issel nog kleinschalig georganiseerd en de lijnen zijn kort. Politici hebben vaak directe banden met hun electoraat en zijn daardoor gevoelig voor corruptie. "Ik doe wat voor jou, dan doe jij wat voor mij" - in Issel is die redenering heel gewoon. Voor de Isselaars heeft het systeem veel voordelen. Meer dan andere Europeanen hebben de Isselaars het gevoel dat zij ook werkelijk invloed kunnen uitoefenen op de politiek, en zeker niet door te stemmen alleen.
Sociale controle[]
Organisatie[]
Corruptie[]
Recente ontwikkelingen[]
Ook de Isselse maatschappij verandert. In de grote steden is de sociale cohesie in korte tijd merkbaar verminderd en is er minder animo voor de burina. Met name allochtonen vormen hun eigen groepen en komen daardoor los te staan van de Isselse samenleving. Ook Isselse jongeren lijken er steeds vaker voor te kiezen om zich aan de sociale controle te onttrekken. De voordelen die het oude systeem bood - zorg, sociale zekerheid, financiële ondersteuning - zijn meer en meer een taak van de centrale overheid geworden, waardoor het nut van de burina minder groot geworden is. De politiek onderkent het belang van de burina voor de Isselse samenleving, maar of dat belang vóór de huidige verzorginsstaat en de individuele vrijheid gaat is onderwerp van discussie.