Kronenburg is een constitutionele monarchie en een parlementaire democratie. De koning is het (voor een groot deel ceremoniële) staatshoofd van Kronenburg; de minister-president is regeringsleider. Kronenburg kent een meerpartijenstelsel. Thans is de in 2006 geamendeerde grondwet van 1981 van kracht.
Recente politieke geschiedenis[]
De grondwet van 1981 voorzag in een groot aantal veranderingen in de Kronenburgse staatsinrichting. Terwijl tot dat moment de koning de regering voorzat (en dus feitelijk minister-president was), werd diens macht in 1981 gereduceerd tot een haast ceremoniële functie en werd de afzonderlijke functie van minister-president - die tot dan toe niet officieel bestond in Kronenburg - in het leven geroepen.
De grondwetswijziging was vooral tot stand gekomen dankzij de op dat moment regerende christelijke partij CGU, die al sinds 1969 onafgebroken elke vier jaar een meerderheidsregering had weten te vormen. De oppositiepartijen werden - naar hun smaak - te weinig in de vorming van de nieuwe grondwet betrokken en zij lieten dit in de jaren '80 luidkeels merken. De publieke opinie schaarde zich aan de kant van de oppositie en in 1984/1985 al moest de CGU een coalitie vormen met de LKP, die na de verkiezingen van 1988 de grootste partij werd en met het socialistische PSV tot 2001 een coalitie vormde.
De christelijke CGU, maar ook de liberale LKP, maakten zware tijden door aan het begin van de jaren '90. De CGU verloor een grote hoeveelheid leden toen het partijbestuur een drastische koerswijziging en een naamswijziging doorvoerde en het resultaat, de NCD, het predikaat christen-democratisch kreeg in plaats van alleen christelijk. De diverse afsplitsingen slaagden er niet in om in de Noordkamer te komen, maar ook de NCD kreeg minder zetels dan ze hadden gehoopt te krijgen na de koerswijziging. De LKP leed intussen weinig onder de afsplitsing van de linkse liberalen, die de Partij voor Gelijkheid (PvG) vormden. Tegenwoordig zijn LKP en PvG beide twee grote liberale partijen in de Noordkamer.
De coalitie van PSV, PvG en DPG (groenen) die in 2001 aan de macht kwam, zat slechts drie maanden en was daarmee de eerste regering in de moderne Kronenburgse geschiedenis die haar termijn niet uitzat. Hetzelfde jaar vormden, na nieuwe verkiezingen, de LKP, de PvG en de DPG een coalitie onder 's lands eerste vrouwlijke minister-president, Sonja Brahms, maar de DPG stapte er twee jaar voor het einde van de parlementaire periode uit. De tweede regering-Brahms, bestaande uit LKP, PvG en NCD, viel in 2007 over de hypotheekmarktaffaire.
De uitvoerende macht[]
De uitvoerende macht bestaat uit 1) het staatshoofd, 2) de Oostkamer, bestaande uit de minister-president, zijn eerste plaatsvervanger en een bij wet vastgelegd aantal ministers, en 3) een bij wet vastgelegd aantal staatssecretarissen.
Het staatshoofd van Kronenburg is momenteel koning Alexander IV Lodewijk van Habsburg-Lotharingen (sinds 19 augustus 1991) en de Oostkamer wordt voorgezeten door minister-president Ernst-Piter Strikwerda (PSV, sinds 1 februari 2008) en vice-minister-president Wouter Hamersma (PvG, sinds 1 februari 2008).
Klik hier voor een actueel overzicht van ministers.
Klik hier voor het hoofdartikel over de Kronenburgse monarchie.
De wetgevende macht[]
De wetgevende macht wordt door zowel de regering (Oostkamer) als het parlement (Noord-, Zuid- en Westkamer) uitgeoefend. Ook het staatshoofd (de koning) is onderdeel van de wetgevende macht, in die zin, dat hij wetten moet ondertekenen voordat ze van kracht worden. Hij heeft het recht dit te weigeren.
Politieke partijen en verkiezingen[]
Verkiezingen voor de Noordkamer vinden iedere vier jaar plaats bij evenredige vertegenwoordiging op de laatste woensdag van oktober. Na deze verkiezingen benoemt de koning een Adviseur Generaal die zal proberen een regering te vormen en, indien nodig, vooraf bekijkt welke partijen een regeringscoalitie kunnen vormen wanneer geen partij een absolute meerderheid heeft in het parlement. De nieuwe regering (Oostkamer) wordt op de eerstvolgende eerste vrijdag van februari ingezworen. Sinds de grondwetswijziging van 2006 heeft de Noordkamer 175 zetels (+ twee zetels die gereserveerd zijn voor de overzeese gemeente Nieuw-Stavoren). De volgende Noordkamerverkiezingen vinden plaats op 26 oktober 2011.
Verkiezingen voor de Zuidkamer vinden getrapt plaats na elke gemeenteraaddsverkiezingen, die eveneens elke vier jaar op de laatste woensdag van oktober plaatsvinden (maar niet per se in hetzelfde jaar als de Noordkamerverkiezingen). De nieuw gekozen leden van de dertien gemeenteraden (dat is inclusief Nieuw-Stavoren) kiezen de leden van de Zuidkamer. Zowel de nieuwe gemeenteraden als de nieuwe Zuidekamer worden op de eerstvolgende vrijdag van februari ingezworen. De volgende gemeenteraadsverkiezingen zullen plaatsvinden op 27 oktober 2010.
| Partij | Zetels Noordkamer sinds 2008 | Zetels Zuidkamer sinds 2007 |
| PSV (sociaal-democraten) | 44 | 18 |
| PvG (links-liberalen) | 44 | 12 |
| LKP (rechts-liberalen) | 34 | 20 |
| PU (pragmatici) | 16 | 4 |
| NCD (christen-democraten) | 16 | 10 |
| DPG (democraten/groenen) | 6 | 3 |
| CFK (communisten) | 6 | 3 |
| KV (christenen) | 4 | 5 |
| RP (republikeinen) | 3 | 1 |
| ANTS ('neo-trotskisten') | 2 | - |
| Ouderenliga | - | 2 |
| Cultuurpartij | - | 2 |
| Denestadpartij | - | 1 |
| TOTAAL | 175 | 81 |
De Oostkamercoalitie bestaat momenteel uit het PSV, de PvG en de PU, die samen een meerderheid van 104 zetels in de Noordkamer hebben. In de Zuidkamer hebben ze echter een minderheid van slechts 34 zetels.
De rechterlijke macht[]
Zie Rechterlijke macht in Kronenburg voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Gemeenten[]
Zie Gemeenten in Kronenburg voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Sinds de gemeentelijke herindeling van 1950 heeft Kronenburg twaalf gemeenten; de laatste gemeentelijke herindeling in 1976 voorzag slechts in wat grenswijzigingen.
Gemeenten worden geleid door de Gemeenteraad en het College, welke laatste bestaat uit de burgemeester en de schepenen. Gemeenteraadsverkiezingen vinden normaliter iedere vier jaar plaats; de nieuwe gemeenteraad benoemt op voordracht van de burgemeester en de partij(en) die de meerderheid in de raad vormt/vormen, nieuwe schepenen. De burgemeester wordt echter gekozen voor onbepaalde tijd; burgemeestersverkiezingen vinden dan ook niet op vaste momenten plaats.
Overzeese gebiedsdelen[]
Dit zijn de overzeese gemeente Nieuw-Stavoren en de autonome overzeese provincies de Witte Eilanden en de Kronenburgse Maagdeneilanden. Zie aldaar voor meer informatie over hun locale politiek.
Het leger[]
Lidmaatschap internationale organisaties[]
Kronenburg is lid van een voor een westers land relatief weinig aantal internationale organisaties. Dit komt voornamelijk door de van oudsher einzelgängerische buitenlandse politiek van Kronenburg en weerzin om met de Verenigde Staten aan één tafel te moeten zitten, onder meer dankzij de gezamenlijke geschiedenis in de tweede wereldoorlog. Vanaf de jaren '80 en '90 werden de betrekkingen met het buurland echter langzaam steeds beter.
Kronenburg is lid van: de Verenigde Naties (1973), de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS, 1984), UNESCO (1984), de Commonwealth of Nations (1989), de Wereldhandelsorganisatie (WTO, 1991), de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO, 1991), de Aardse Geofictieve Liga (AGL, 1999), het Internationaal Atoomenergieagenschap (IAEA, 1999), het Internationaal Monetair Fonds (IMF, 1999), de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO, 2000), en als niet-regionaal lid van de Caribbean Development Bank (CDB, 2007). Daarnaast is Kronenburg nog aangesloten bij enkele suborganisaties en -commissies van deze organisaties.